Blij met tegenslagen: groeikansen voor je geloof

NGK Middelharnis https://ngkmiddelharnis.nl

Gemeente van onze Here Jezus Christus, geliefde broeders en zusters,

Stel je jezelf eens de laatste tegenslag of teleurstelling voor. Het mag een grote of kleine zijn. Het kan een lekke band zijn, maar bijvoorbeeld ook een  financiële tegenvaller. Het kan alles zijn, als je er maar één op je netvlies hebt. Het liefst de eerste en beste tegenslag of teleurstelling die in je opkomt. Tijdens deze preek gaat het je helpen om Jakobus onderwijs naast jouw leven te leggen.

Heeft iedereen inmiddels zoiets voor ogen? Als je nu eens nadenkt hoe je reageerde op die tegenslag. Reageerde er iemand van u toen ook vol blijdschap? Dat je dacht: wauw dit is echt een prachtige kans om te groeien in geloof! Wat is dit weer een prachtige ervaring om verder te komen in mijn leven met God?

Ik vermoed zomaar dat de meesten dat niet dachten. Misschien heb je het wel eens zo ervaren, prachtig, maar helemaal natuurlijk voelt die reactie niet. De aanmoediging van Jakobus om het als een grote blijdschap te ervaren dat we velerlei beproevingen moeten ondergaan klinkt in onze oren een beetje, ja twee beetjes, tegenstrijdig. Blijdschap en tegenslagen, nee dat valt voor ons niet zo met elkaar te rijmen.

Bovendien zijn tegenslagen bij ons vaak redenen om aan God te twijfelen in plaats van op hem te hopen. Als we de rauwe kanten van het leven ontmoeten dan lopen we soms juist weg van Hem op Wie we, volgens Jakobus, mogen hopen. Zou dat misschien niet ook te maken hebben dat we hier in het westen denken dat er voor alles een oplossing moet zijn? Zit in ons hart niet vaak de aanname dat het leven hier perfect moet lopen?

Genoeg reden om Jakobus te beluisteren en met hem te leren omdenken:

Blij met tegenslagen: groeikansen voor je geloof

      • Tegenslagen: de proef op de som (beproevingen en het doel ervan)
      • Tegenslagen: waar wortel ik? (over twijfel en vertrouwen)
      • Tegenslagen: waar is levend water? (over tekortkomingen en genade)

Tegenslagen: de proef op de som

Laten we de tekst voor ons nemen:

Jakobus 1:2–4 NBV

Het moet u tot grote blijdschap stemmen, broeders en zusters, als u allerlei beproevingen ondergaat. Want u weet: wanneer uw geloof op de proef wordt gesteld, leidt dat tot standvastigheid. Als die standvastigheid ook daadwerkelijk blijkt, zult u volmaakt en volkomen zijn, zonder enige tekortkoming.

Jakobus zegt dat we blij moeten zijn met beproevingen omdat het de proef op de som is van ons geloof. Je hoort me steeds tegenslagen en beproevingen door elkaar heen halen. Ik snap dat dit verwarrend kan zijn. De beide begrippen liggen dan ook dicht tegen elkaar aan. Maar je kan de beide woorden makkelijk van elkaar onderscheiden door het volgende te leren: iedereen kent tegenslagen, maar niet iedereen ziet ze als beproevingen. Alleen christenen kennen beproevingen omdat zij geloven in God. Een beproeving is een tegenslag die ons geloof test. Je zou kunnen zeggen: stormen in je leven doen je ontdekken hoe sterk je geworteld bent in God.

Je kan een beproeving vergelijken met toetsen en tentamens op school. Niemand zit erop te wachten. Ze zijn spannend en je kan een onvoldoende scoren. Tegelijkertijd zijn ze heel nuttig. Ze zijn nuttig omdat ze je helpen te kijken of wat je geleerd hebt ook eigen gemaakt hebt. Ze helpen je te zien waar je nog moet bijleren. En toetsen motiveren je om te leren. Toetsen dagen jongeren uit om er wat van te maken.

Zo moet ons geloof ook beproefd worden. Het is de proef op de som om te kijken hoe je geloof ervoor staat en het heeft maar één doel: groeien in geloof. Dat je kortom volmaakt zult zijn in je geloof, dat je niets zult tekortkomen in je vertrouwen op God en in het lijken op Hem. In ons leven zijn die proefwerken van het geloof alle momenten dat het je geloof uitdaagt. Het zijn de dagelijkse teleurstellingen en tegenslagen, groot en klein, die blootleggen wat er in je hart leeft, waar je werkelijk op vertrouwt en wiens wil werkelijk over jouw leven regeert.

Blijf ik God dienen onder alle omstandigheden? Vertrouw ik op zijn wil ook als mijn leven niet vlekkeloos verloopt? Misschien is dit het moment om even je eigen tegenslag die je aan het begin van de preek voor de geest hebt gehaald weer voor ogen te houden. Dat zijn dus proefwerken van het leven. Wat deed je? Hoe kwam je vertrouwen op God ervan af? Bleef je het goede doen zoals God dat van ons vraagt?

Als ik aan mijn tegenslagen denk, dan heeft het vaak laten zien dat mijn geloof tekortschoot. Als het een examen zou zijn geweest was ik driewerf gezakt. Op die tekortkomingen wil ik voortborduren.

Tegenslagen: waar wortel ik?

Tegenslagen in mijn leven legden vaak bloot waar mijn hart echt op vertrouwt. Maar waarop jij vertrouwt, bepaalt ook je reactie op en de omgang met de dingen die op je afkomen. Je kan het vergelijken met een mooi beeld dat ik leerde tijdens mijn opleiding1CCEF, Dynamics of Biblical Change, teaching professor David Powlison. Ieder van ons zou je kunnen vergelijken met dit flesje. Als er niets mee gebeurt, komt er ook niets uit, maar als er dan situaties komen die op ons inbeuken, of  die ons omvergooien, dan vliegt er water uit. Wat er in ons leeft komt eruit als we beproefd worden. In mijn geval lieten tegenslagen vaak zien dat ik twijfelde aan Gods goedheid en nabijheid. Mijn hart bouwt toch vaak op zijn eigen zin en oplossingen. Dan maakt hij geen onderdeel uit van de weg die ik liep, van de oplossingen die ik zocht.

Ongeloof en twijfel komen dus vaak uit ons flesje wanneer de nood aan de man is. Daarom wil ik eerst vers 5 overslaan en doorwerken naar geloof en twijfel in de verzen 6-8. Ik snap dat Jakobus een andere structuur heeft. Voor uw geheugen wil ik die u niet onthouden:

  • Beproevingen zijn er om je geloof te doen groeien opdat je niets tekort komt (verzen 2-4)
  • Kom je wel wat tekort, dan kan je erom bidden want God geeft gul (vers 5)
  • maar dan moet je wel op God vertrouwen en niet aan hem twijfelen (verzen 6-8)

Jakobus zegt: beproevingen zijn goed opdat je niets tekort zult komen op weg naar de volmaaktheid, om perfect op God te lijken. Kom je wel iets tekort bidt dan, en je krijgt, maar dan moet je niet twijfelen. Maar ik zeg dus: zo vaak leggen tegenslagen en mijn omgang ermee juist mijn tekortkomingen en twijfel bloot. Dus koppel ik 2-4 met 6-8.

We lezen het volgende:

Jakobus 1:6–8 HSV

Maar laat hij er in geloof om vragen en daarbij niet twijfelen. Immers, wie twijfelt, lijkt op een golf van de zee, die door de wind voortgestuwd en op- en neergeworpen wordt. Want zo iemand moet niet denken dat hij iets ontvangen zal van de Heere. Hij is een dubbelhartig man, onstandvastig in al zijn wegen.

Ik kies bewust voor de HSV in deze verzen omdat het woord dubbelhartig zoveel zegt. Wie twijfelt is dubbelhartig. Jakobus spreekt hier geen ongelovige mensen aan maar broeders. Juist zij die geloven blijken vaak dubbelhartig te zijn.Zij die niet geloven vertrouwen immers op alles, behalve God. Maar zij die geloven zeggen op God te vertrouwen maar bij tegenslagen blijken we vaak terug te vallen op andere zaken.

Jakobus vergelijkt de twijfelaar met een golf op de zee. Een golf heeft geen eigen wil. Die laat zich regeren door de zee en de wind. Het is een veelzeggend beeld. Wie twijfelt is stuurloos. Je hebt geen duidelijke koers maar gaat mee op de grillen van de zee en wind. Als je twijfelt dan ben je dubbelhartig. Je gelooft wel in God als, figuurlijk gesproken, de zee rustig is, maar als er storm komt dan vlieg je alle kanten op,

  • dan wil je alles onder controle houden,
  • dan wordt je vertrouwen op geld zichtbaar,
  • of je vertrouwen op kracht en geweld,
  • dan hangt je zelfbeeld toch weer af van wat anderen van je vinden,
  • dan denk je dat je met piekeren verder komt,
  • dan viel je toch weer terug op de troost van de verslaving,
  • dan …

Dat is dus dubbelhartigheid, de twijfel van ons hart, dat we God als puntje bij paaltje komt niet vertrouwen. Dat we geen rust vinden in zijn wil voor ons leven en onze eigen oplossingen verzinnen om de problemen te bestrijden. Dan heb je ten minste het gevoel dat je er meteen iets aan kan doen.

Tegenslagen en teleurstellingen laten vaak zien dat we nog lang niet volmaakt zijn, en dat is volgens Jakobus goed nieuws als je dat ontdekt. Wees daar maar blij mee. Het is Gods geschenk aan jou om nog meer te groeien in vertrouwen op Hem. Ontdekken dat je wortels droog staan doet je verlangen naar levend water die je ziel voedt en je leven van alle dag heelt. Dat is de laatste les van Jakobus:

Tegenslagen: waar is levend water?

We lezen

Jakobus 1:5 NBV

Komt een van u wijsheid tekort? Vraag God erom en hij, die aan iedereen geeft, zonder voorbehoud en zonder verwijt, zal u wijsheid geven.

Ik vergeleek tegenslagen dus met de proefwerken van het leven. Wie een onvoldoende haalt mag vaak herkansen. Het is dan zaak dat je weer de studiestof doorwerkt, nog eens hulp vraagt aan de leraar en dan opnieuw probeert. Je zou kunnen zeggen: soms moet je nog harder je best doen.

Het bijzondere van beproevingen echter is dat jij niet nog harder je best moet doen. Jakobus draagt ons iets heel anders op: Als we tekortschieten bidt God dan om wijsheid! Wat een heerlijke boodschap nietwaar? God beantwoordt onze tekortkomingen en twijfel niet met verwijten en met nieuwe voorwaarden, God schenkt wat wij tekortschieten.

Groeien in geloof is groeien in leven uit genade. Kom je wijsheid tekort om goed om te gaan met tegenslagen? Bid God erom! Wat een belofte gaat hierin schuil. God is altijd bereikbaar juist ook als hij in onze ogen ver lijkt. Ons leven is omgeven door een cirkel van Gods trouw. Dat is de bodem van Jakobus onderwijs. God omgeeft jouw bestaan.

Hij geeft het zonder voorbehoud en zonder verwijt. Wat prachtig nietwaar? Zonder voorbehoud. Misschien ken je uit het verleden nog de reclame ‘happen naar Peijnenburg.’2https://www.youtube.com/watch?v=sEoVXmZNrpU In die reclame komt een inheems volk voor die bekend staat hoog te kunnen springen. De grap is dan dat ze proberen ontbijtkoeken te pakken die net iets te hoog hangen. Nou zo hangt Gods goedheid niet net boven ons bereik. Zo ervaren we dat soms wel, maar God geeft aan ieder die Hem erom vragen.

En hij schenkt ons wijsheid zonder verwijt. Hij rekent het ons niet aan dat wij verblind zijn door de stormen in ons leven. Dat weet hij allang en hij wrijft het ons niet even lekker in. Ook dat is de genade van vers 5.

Waar vinden we wijsheid? Paulus helpt ons om dat te vinden:

Kolossenzen 2:2b–3 NBV

Christus, in wie alle schatten van wijsheid en kennis verborgen liggen.

Het is Jezus die ons wijsheid schenkt. Wat is dan de wijsheid die je nodig hebt om in tegenslagen te groeien in geloof? Christus, die in U allen is, en die uw hoop is op de toekomstige luister. Christus verbindt ons aan de hemelse Vader wiens Koninkrijk zal komen. Hij is bezig alles te herstellen, ook mij. Die hoop houdt mij staande, juist ook als ik twijfel. Dan mag ik weten: Heer, ik weet niet hoe het soms moet in mijn leven, welke richting ik uit moet gaan. Mijn geloof in U is vaak klein, maar ik weet ook dat U dat weet en dat U mij in Christus toch niet afwijst maar bereid bent mijn onrust, angst en ongeloof te hulp te komen.

Ann Voskamp schreef in haar boek duizendmaal dank prachtige woorden over twijfelen en piekeren.

Bezorgdheid lijkt op actie, maar gebed is het.3Ann Voskamp, Duizendmaal dank. Zoek het ware leven waar het te vinden is: vlak voor je neus, (Franeker: Van Wijnen 2017), pagina 147

Zo is dat. Gebed legt het leven in betrouwbare handen, in handen die weten wat lijden is. Handen die ons door dit leven leiden. De vreugde dat God mijn leven overziet. Geliefden, dat waren drie grote lessen. Ik wil het geheel samenbinden met een alledaags voorbeeld. Hopelijk geeft dat de bagage om de preek in uw hart te bewaren. Voor de een meer herkenbaar dan de ander, maar wellicht voegt het bovenstaande samen.

Een toepassing

Ik moet denken aan een alledaags tafereel: je hebt jonge kinderen en ze zijn aan het einde van de dag moe en daarom druk. Wat doe je dan als je zelf moe thuiskomt? Je weet in theorie dat God je geroepen heeft om vader en moeder te zijn en om Zijn liefde door te geven aan je kinderen. Maar dat is nu wel heel lastig nu het huis wordt afgebroken en de kinderen elkaar de hersenen lijken in te slaan. Je kent je vertrouwde vluchtpogingen. Zet ze voor een scherm. Of schreeuw even goed hard tegen ze. Je zou ze de koppen tegen elkaar willen stoten. Je zou je willen terugtrekken. Aan God heb je nog niet gedacht op dat moment. En als je al aan God denkt is het soms de verzuchting: waarom overkomt mij dit? Waaraan heb ik dit verdiend?

Maar dan denk je aan deze preek. Hé! Wat als dit niet een teleurstelling is of een tegenslag maar een groeikans. En je zet jezelf stil. Ik weet wat ik van nature geneigd ben om te doen. Nog even en ik ben de Etna die uitbarst. Maar nu is dit  een kans om te groeien in genade. Je bent begonnen aan het koken van de maaltijd, en je probeert God te zoeken in je gebed.

O Heer: u die de kinderen tot u roept en innig liefheeft. U heeft mij eigenwijs kind ook liefgehad en verdragen, verdragen tot aan het kruis. U kent mijn hart. U weet dat ik nu eigenlijk rust wil en dat mijn kinderen daarin ongewenste stoorzenders zijn. U kent de verleiding in mijn hart om de kinderen door grof geschut in het gareel wil houden.

Vader ik bid U, leer mij genadig zijn met mijzelf op dit moment. Leer mij ontdekken dat mijn verlangen naar rust niet mijn houvast is in mijn leven, maar U. Vader ik bid U, wilt u mij de kracht geven om net zo genadig om te gaan met mijn kinderen zoals U met mij omgaat? Schenkt U mij de wijsheid om de kinderen op te voeden naar Uw wil en niet naar mijn eigen grillen.

Gaat het je meteen veranderen? Misschien niet meteen, maar zeker op termijn. Val je nooit eens terug in oude patronen? Natuurlijk wel. Maar het is een groeiproces. Jakobus zei niet voor niets dat we velerlei beproevingen kunnen verwachten. Maar zoveel tegenslagen, zoveel groeikansen. En elke keer mag ik terugkeren tot de God die zonder voorbehoud en zonder verwijt wijsheid schenkt om steeds meer op God te lijken en steeds meer te vertrouwen op Hem.

Amen