Geliefde gemeente van onze Here Jezus Christus,

Ik ben dan geen architect, maar één ding weet ik wel: een gebouw wordt vorm gegeven naar zijn functie. Waarvoor je een gebouw gebruikt, bepaalt goeddeels de afmetingen, de verdeling van de ruimtes en de inrichting. Hier zie vier gebouwen met vier verschillende functies.

• Een fabriekshal met een grote bovenloopkraan: gemaakt om veel, zware en grote materialen te verslepen
• een school is alweer wat groter dan een huis,
• en ten slotte een kerk.

Bij een kerkgebouw is er echter wat geks aan de hand. Want je hebt niet perse zo’n hoog gebouw nodig met hoge ramen om het aantal mensen te kunnen huizen dat je hier ziet. Bij oude kerken was niet alleen de praktische functie van belang — hoeveel mensen moeten erin zitten — maar ook de symbolische.  Kerken werden vroeger hoog en ruimtelijk gebouwd om de majesteit van de Heer uit te drukken — en natuurlijk ook de statuur van de stad of het dorp waarin het stond. Hoge ramen in de tijd van de gotiek symboliseren het venster op de hemel. Glas in lood symboliseert het hemels Jeruzalem waar de wanden van de stad gemaakt zijn van goud en edelstenen . Ten slotte staan oude kerken als deze gericht naar het oosten.  We zeggen dat de kerk is georiënteerd. De symbolische betekenis is: Jezus is het Licht van de Wereld – Hij is Zonne der gerechtigheid. De zon komt op in het Oosten en daarom staat de kerk naar het Oosten. Zoals dit stenen gebouw op de zon is georiënteerd, zo wij op Christus.

Zo zie je dus: de functie van het gebouw bepaalt zijn architectuur en inrichting. Vandaag gaat het ook over een gebouw. Maar dan niet een gebouw van hout, steen of metaal, maar van levende stenen. Petrus gebruikt de beelden van het Oude Testament om te laten zien hoe Christus de vervulling is van het Oude Verbond. In Christus is iets unieks  begonnen. Niet langer staat de tempel in Jeruzalem als een stenen gebouw op de berg Sion.

• Die tempel die enerzijds Gods nabijheid toonde, maar zich anderzijds iets van heilige afstand liet gevoelen,
• de tempel waar je alleen met de hoogfeesten was maar daarna weer achterliet;
• de tempel waar in de psalmen vol heimwee van gezongen werd: Liever één dag op de drempel van de tempel, dan te wonen onder goddelozen. en: ik wil alle dagen van mijn leven wonen in het huis van de HEER om de liefde van de HEER te aanschouwen;

Nee , nu bouwt God een tempel uit mensen. En de functie van dit gebouw is dat de mensen die de tempel vormen dicht bij God mogen leven in hun alledaagse bestaan, en het ontwerp is zo dat de liefde van God die in deze tempel woont, ook de stenen gaat vormen. Hij wil wonen in ons en  het ontwerp is de liefde van God dat zichtbaar is geworden in Jezus. Ik wil uitwerken wat Petrus hier zegt, en dat doe ik onder het volgende thema:

De Kerk: Gods peperdure bouwproject

God is bezig om van mensen een gebouw te maken waar God kan wonen. In het kort moet je dit onthouden: God maakt van mensen een gemeenschap zoals God dat bedoeld heeft. Een volk van God die vol is van Hem en daarom zo onderling met elkaar leeft dat je zegt: dit is van God. (Een hoog ideaal)

Ik wil gaan uitwerken wat het bouwproject van God zo duur maakt, wat het budget is van God om het te betalen, en hoe de bouw van de geestelijke tempel er uit ziet.

Maar eerst de tekst:

1 Petrus 2:4–6 NBV ⁴ Voeg u bij hem, bij de levende steen die door de mensen werd afgekeurd maar door God werd uitgekozen om zijn kostbaarheid, ⁵ en laat u ook zelf als levende stenen gebruiken voor de bouw van een geestelijke tempel. Vorm een heilige priesterschap om geestelijke offers te brengen die God, dankzij Jezus Christus, welgevallig zijn. ⁶ In de Schrift staat immers: ‘In Sion leg ik een hoeksteen die ik heb uitgekozen om zijn kostbaarheid; wie daarop vertrouwt, komt niet bedrogen uit.’

De Kosten: van het bouwmateriaal

Laat ik maar beginnen met dit: deze tempel is veel te duur. Zoals grote bouwprojecten over het algemeen betaamt, overstijgen ze de begroting. De kerk mag in het rijtje staan van De Betuweroute, het duurste stukje spoorlijn in Nederland, de Noord-Zuidlijn in Amsterdam, een nogal dure metroverbinding. Maar waar het bij bouwprojecten om euro’s en knaken gaat, daar gaat het in de kerk om iets anders.

In de kerk gaat het om levens. Ik zou het anders willen zeggen, in de kerk probeert God te bouwen met mensen. Maar de kosten zijn te hoog: namelijk je eigen ego. Je hoeft geen blaaskaak te zijn, noch een omhooggevallen BN-er, of je hebt een onbetaalbaar ego. In ieder mens zit namelijk van nature de neiging om je eigen persoon het meest serieus te nemen. Je eigen ik beschermen, dienen en verkondigen zit veel dieper in ons dan we denken. Onze ego’s zijn zo sterk dat er in principe geen kruid tegen opgewassen is. Gods wet staat machteloos zegt Paulus, niet omdat de wet niet goed is, maar onze ongehoorzaamheid te sterk. Zo werkt de wet wel als spiegel voor ons hart, die onze zonden ontmaskert, maar kan de wet ons niet nieuw maken. Zo wij niet God beminnen en onze naasten liefhebben, zo zijn wij ongeschikt tot het gebouw van Gods tempel. God kan niet wonen onder mensen die op hun eigen eilandje van persoonlijk geluk blijven leven.

Bovendien wordt in onze samenleving deze ik-gerichtheid versterkt  met de boodschap dat jij vooral wat van dit ene leven moet maken. Er is geen hoger doel in het leven, dan dat ik mij gelukkig voel. Wat geluk heet, is vervolgens heel persoonlijk. Vrijheid is dat ieder persoon zoveel ruimte krijgt zijn eigen gang te gaan, zonder dat hij anderen ermee lastigvalt. Helaas is dat laatste een utopie. Heel vaak leveren onze vrijheden, beperkingen op voor anderen. Op de werkvloer bijvoorbeeld werkt soms de één voor twee personen, omdat zijn teamgenoot laks is. Of in het gezin, wat de één laat liggen, pakt de ander op. Dit zit heel diep in ons, in mij in elk geval. We leren van onze omgeving spreken over onze rechten. We hebben overal en nergens recht op. Maar het is een stuk minder populair om te spreken over plichten.

Dat levensgevoel zit in ons allen — al zullen we niet allemaal dezelfde keuzes maken. Als je even grasduint in de tijdschriften kom je genoeg voorbeelden tegen wat deze manier van leven kost voor jezelf en anderen. Zo deze ontzettend eerlijke vrouw over haar leven:

Ons nieuwbouwhuis in een vinex-wijk, buren op mijn lip, iedereen een baan van negen tot vijf en kinderen in dezelfde leeftijd – zo’n leven was gewoon niets voor mij. Die kinderen waren vijf en zeven en vonden het natuurlijk fantastisch, vriendjes in de hele straat en elk huis een veilige haven. Maar ik verloor mezelf. In een parttime thuismoederschap dat me niet paste. Geluizenpluis in vettige kinderharen, zodat ik toch nog een beetje de actieve schoolmoeder uithing. In roddels en in eenheidsworst. Ik voelde me gevangen in een roman van Saskia Noort.” Dus vertrok Daan naar een appartement in een stad verderop. “En mijn ex sputterde niet eens luid tegen. Als hij maar in het huis kon blijven.”

De schade is groot. Wat wordt er niet geofferd op het altaar van het persoonlijke geluk? En als we dan onze offers brachten, bleef de leegte. De bovenstaande vrouw concludeert na een wild avontuurlijk leven:

“Ik miste mijn kinderen. […] Aan de buitenkant leek mijn leven één groot feest: ik had het beste uit twee werelden. Van binnen verlangde ik stiekem terug naar mijn huwelijk, ons fijne huis en mijn misschien wat saaie, maar wel lieve man. Zo erg was hij helemaal niet geweest.”

Maar er zijn nog zoveel meer getuigen: De vader die nooit thuis was kijkt weemoedig terug dat hij nooit zijn kinderen zag spelen, laat staan ermee speelde. De anonieme jonge vrouw die in de Glamour schrijft dat ze elke dag

“sorry zegt voor het kindje dat nooit geboren mocht worden.”

Er is niets zo beklemmend en eenzaam als de vrijheid om niet samen te hoeven leven.

Alleen komen we er vaak te laat achter.  Maar wie voorbij de sneltrein van onze goedlopende samenleving kijkt, komt veel schaamte, schuld en spijt tegen. De kosten zijn dus enorm. Om van zoveel mensenegootjes één gebouw te maken is nog moeilijker dan het aanleggen van een tunnel door de alpen. De grond is nog harder dan een diamant.  En dat brengt me op het budget

Het Budget

Budget is in Nederland vaak een probleem geweest bij dure projecten. De Betuwelijn bijvoorbeeld werd begroot op 2,5 miljard euro, maar werd 4,7 miljard euro. En zo gaat dat met veel grote projecten. De kostenoverschrijdingen zijn eerder regel dan uitzondering.

Zo is dat niet anders met dat megalomane bouwproject van God. Wat moet je wel niet doen om ik-gerichte mensen liefdevol te maken? God heeft van alles geprobeerd. Hij heeft Israël bevrijd uit Egypte, schonk hen een prachtig land, verdreef vijanden, gaf hen een plek om Hem te aanbidden — maar de mensen dreven alsnog van God af en gingen hun eigen gang. God heeft Israël zwaar gestraft, hij wreef ze al hun wangedrag onder de neus bij monde van de profeten. Ze gingen in ballingschap, maar als ze terugkeren naar het beloofde land ontdekt Zacharia dat ze weer op eigen houtje verder gaan. Wij zijn onverbeterlijk en we vallen onszelf vaak tegen.

Er is iets radicaals nodig dat tegenover onze ik-gerichtheid staat. God zet tegenover onze levensstijl Jezus Christus, Zijn Zoon. Jezus is Gods liefde in eigen persoon. En uit alles blijkt dat Jezus geen dubbele agenda heeft. Zijn vrijheid is het gehoorzamen van de Vader. Zijn eer, is dat mensen zijn liefde willen ontvangen. Zijn plan is om zondige mensen op te zoeken in hun nood en schuld. Zijn eer is om onze lasten zelfs te dragen. Jezus doet het tegenovergestelde van wat wij doen. Zijn eigenbelang is in ons belang. Zijn eer, schenkt ons de erekroon. Het is de wonderlijke ruil: Jezus oogst wat wij veroorzaakten, wij oogsten wat Hij deed.

Toen Jezus buiten Jeruzalem aan het kruis hing, vervloekt door de mensen, afgekeurd bouwmateriaal, toen legde God het kostbare fundament van zijn nieuwe Koninklijke Paleis. Het fundament van Gods rechtvaardigheid en liefde. Daar rekende God af met de onbetaalbare rekening van eigen ik eerst.  Daar schonk God aan de wereld voor eens en altijd dat wonderbaarlijke licht van Gods karakter en plan. Zijn plan om van de mensen net zo’n magnifiek licht te laten uitgaan.

Diezelfde peperdure liefde is voor velen een struikelsteen. Want er staat één belangrijke opdracht tegenover: niet langer op jezelf te bouwen maar op Jezus. Het gaat hier om de moeilijke erkenning dat jij zonder Jezus een levensgroot probleem hebt. En het gaat om de moeilijke erkenning dat ook jij vernieuwd moet worden door Gods liefde. Misschien is de grootste moeite voor de mens dat er een radicale keuze is: op Jezus bouwen, of over hem struikelen. Jezus aanvaardt geen tussenin. Waar sta jij in dit?

Het budget om al die egootjes te redden is dus een radicale, peperdure, onbetaalbare liefde die God ons heeft geschonken in Zijn Zoon. Zijn eigen leven staat garant voor de bouw van Gods bouwproject. Met Christus begint de bouw van een nieuw gebouw. Een tempel waar God woont. En waar God woont, daar moet het ook ingericht zijn naar Gods smaak. En Gods smaak is dat wij verbonden worden als stenen die gelijmd zijn met het cement van Gods liefde.

De Bouw

Zo dan ligt er een nieuw sterk fundament in Jezus. En jij mag erop bouwen. Jij mag je steen voegen bij Hem die jou liefheeft. Bij de Here Jezus mag jij terecht in je nood en schuld. Wij mogen allen op Hem bouwen!

Jezus veroordeelt ons niet als wij met onze lege handen tot Hem komen. Hij verwelkomt je, is blij met je, schenkt je zijn vergeving. Waar anderen aan jouw nood voorbijliepen, daar raakt hij de wonden aan. Je hoeft je niet langer besmet te voelen, want Jezus ziet daardoorheen.

Jezus kruisdood is bevrijding voor alle mensen gevangen in schulden. De onbetaalbare rekeningen die we meedragen uit het verleden zijn niet langer een loden last waaruit je niet kan ontsnappen, maar je kan er voor het eerst mee naar iemand die er geen rente over vraagt maar de rekeningen van je overneemt.

Je kan het verleden beginnen op te ruimen. Tijd om die op tafel te leggen bij de Here Jezus, bij je broers en zussen. Zo heb ik geleefd, op kosten van de ander, maar nu heeft de Here mij de ogen geopend. Ik wil me voegen bij dat fundament van goedheid, genade, barmhartigheid, rechtvaardigheid. Voortaan wil ik een steentje bijdragen aan dit gebouw waarin Gods liefde en wetten tastbaar aanwezig zijn. Ik leef niet meer, maar Christus in mij.

Gods bouwproject zijn wij. En zijn Geest vormt onze bonkige harten tot mooie stenen die op elkaar beginnen te passen. Als we ten minste alleen op Hem bouwen. Alleen Jezus is de vaste rots van ons behoud. Bouwen we op Hem? Dan zien we dat terug in de constructie van onze gemeenschap. Als het fundament niet goed is, staan de stenen ook niet goed.

Kritisch naar onszelf blijven kijken is nodig. Veranderen er mensenharten in ons midden? Groeien we meer naar Gods liefde, werkt dat ook concreet uit in ons leven? Worden wij een dienende gemeenschap waar we oog hebben voor elkaar? Ziet de wereld aan ons een andere architectuur dan de omgeving?

Het antwoord zal niet zwart-wit zijn, het is een voortdurend passen en meten tot Gods woonplaats voor eeuwig onder ons zal zijn, maar laten we er ook niet te makkelijk overheen stappen dat het nooit perfect wordt. Als we te weinig anders zijn, zijn we nog teveel onze oude zelf. Als de architectuur niet verschilt met de buitenwereld, dan zijn we een ontwijde tempel. Dat is niet makkelijk om te zeggen. Maar begin dan met de zelfevaluatie: wat is het fundament onder mijn leven. Mijn geluk, mijn rijkdom, mijn toekomstplaatje, mijn comfort? Of, Gods heerlijke onbetaalbare, maar toch gratis geschonken, liefde in Jezus. Is dat mijn grond om op te leven?

Voeg u bij Hem als levende steen!

Amen