Geliefde gemeente van Jezus Christus, onze Here,

Er was afgelopen dagen geen kerstsfeer in huize Van Zwol. Je zou dat wel verwachten, ik bedoel maar we hebben een baby in huis, en wat past er nu beter bij kerst dan een baby! We vieren niets minder dan de geboorte van Jezus op aarde. Toch was er geen kerstsfeer. En de reden is precies wat ik de kinderen net heb uitgelegd. Met kerst wil een dominee zijn beste beste preken maken. Dan moet het gebeuren. Maar het gebeurt niet met te weinig slaap, te weinig tijd, en te weinig energie. Het gebeurt niet en dan wordt het thuis niet gezellig, dat snap je wel. Zelfs de kapper moest eraan geloven gistermorgen. Vraag Wendy maar. En misschien herken je dat contrast ook wel. Aan de ene kant dit feest dat we groots vieren waar het gezellig en vredig moet zijn, maar aan de andere kant het dagelijkse leven dat is zoals het altijd was, waarin de relaties niet ineens verbeteren, en de problemen niet als sneeuw voor de zon verdwijnen. Alles is zoals het was, maar dan ineens is het kerst. Het voelt als een pauzeknop dat kerstfeest, maar het lijkt ons leven niet van binnenuit te verbeteren.

En juist dit alledaagse rommelige leven is de perfecte voedingsbodem voor de boodschap van kerst. Gek genoeg. Het deed me weer inzien hoe broodnodig het kerstevangelie voor mijzelf is. Juist het feit dat het voor de kerst niet zo gezellig is, waarin je, is het niet goedschiks dan wel kwaadschiks leeft,  juist daar ontdek ik hoe nodig het is dat Jezus vandaag in mijn leven binnenkomt. Kerst is niet een feest waarbij je even alle sores vergeet, kerst is een feest waarin het licht gaat schijnen midden in de sores. Juist in het geleefde leven daar breekt het licht door, daar breken de engelen uit in gejuich, daar ontmoeten we Jezus.

Jezus de beloofde Vredekoning. Afgelopen periode hebben we met  de kinderen stilgestaan bij de sores van Israël. Israël rommelde ook maar wat aan. Zij hadden dringend hulp nodig. De duif als teken van vrede. We ontdekten toen dat vrede begint bij jouw eigen hart. De weegschaal: we ontdekten dat God houdt van eerlijkheid en recht. Hij wil niet alleen vrome woorden, maar ook vrome daden. We hebben de spiegel die ons leerde dat we ons eigen hart moeten onderzoeken of wij God en onze naaste liefhebben. En we hadden de ketting: we zijn gevangen door zonde: we weten wat fout is maar we doen het toch. Kortom: Israël verlangt naar vrede. En wij met dit volk. En die vrede is gekomen met Jezus zeggen de engelen. Dat is kerst.

De Vredekoning is gekomen, maar hoe!

Lucas 2:6-7 NBV: Terwijl ze daar waren, brak de dag van haar bevalling aan, en ze bracht een zoon ter wereld, haar eerstgeborene. Ze wikkelde hem in een doek en legde hem in een voederbak, omdat er voor hen geen plaats was in het nachtverblijf van de stad.

Groots in klein. Jezus is groots in klein. Zijn koninkrijk draait alles om. Zijn koninkrijk is het antigif voor een wereld waarin mensen strijden wie de beste, de grootste, de knapste en de slimste is. Jezus sticht vrede door onze haat te beantwoorden met liefde, onze schuld met vergeving, onze koppigheid met geduld, onze afwijzing met verzoening.

Groots in klein: Jezus keert de wereld om

Laat ik eerst teruggaan naar de profeet Micha. Het bijzondere aan de profetieën is dat er vaak meerdere lagen in zitten. Je moet die profetie pellen als een ui, om die lagen te gaan zien. En ik wil dat nu eerst gaan doen, zodat je Jezus geboorte in Bethlehem in een armoedige stal beter gaat begrijpen.

De eerste laag is de tegenstelling tussen Jeruzalem en Bethlehem:

Jeruzalem versus Bethlehem

Micha 5:1–2 NBV: Kerf nu, krijgszuchtige vrouw, je lichaam open; onze muren worden belegerd, en hij die Israël leiden moet wordt met een staf in het gezicht geslagen. Uit jou, Betlehem in Efrata, te klein om tot Juda’s geslachten te behoren, uit jou komt iemand voort die voor mij over Israël zal heersen. Zijn oorsprong ligt in lang vervlogen tijden, in de dagen van weleer.

De krijgszuchtige vrouw waar het hier over gaat, staat voor Jeruzalem. Jeruzalem van Micha’s dagen was het Jeruzalem van de zelfverrijkers, de gelukskoekjesprofeten en de uitbuiters. Jeruzalem was niet de stad van de vrede, maar de stad waar ieder uit is op eigen voordeel. Maar Gods Woord kondigt dreigend aan dat de stad waar de koning recht zou moeten spreken, nu zelf in het beklaagdenbankje komt te staan. De scepter van de koning is nu een staf waarmee de koning in zijn eigen gezicht zal worden geslagen. Macht is aan mensen zelden goed besteed, we misbruiken het voor ons eigen voordeel in andermans nadeel.

Daarom neemt God het heft in eigen handen. God belooft opnieuw te beginnen maar hij doet dat in Bethlehem. God keert alles om: Hij breekt met de race to the bottom waarin Israël op dat moment verkeert. Er is sprake van breuk en herstel, catastrofe en wederopbouw. God breekt namelijk niet met de bedervers, de zondaren. God gaat verder met Israël en de koningslijn van David. Maar wel anders dan je zou verwachten. Hij begint opnieuw waar David vroeger begonnen was Niet in Jeruzalem  — hofstad van Israël — maar in Bethlehem waar David als anonieme jongste zoon opgroeide als een herder van vaders schapen. In dat kleine dorpje daar werd Jezus geboren als een echte zoon van David: man naar Gods hart. Maar ook meer dan David: met Hem zou de wereld voorgoed veranderen.

De eerste schil is dus Jeruzalem versus Bethlehem, God begint radicaal opnieuw, niet door een ander volk uit te zoeken, maar door dit koppige volk opnieuw te gebruiken in zijn plan maar dan wel op Gods manier. De tweede schil is:

God en mens

Er staat dat de oorsprong van deze heerser zal zijn uit ver vervlogen tijden. De Israëlieten lazen hier in dat het wel om iemand moest gaan groter dan een mens. Men verwachtte dat niemand minder dan God zelf orde op zaken zou komen stellen. God zou Israël weer haar luister teruggeven en vrede stichten. Jezus zelf zal later de Joden duidelijk maken dat Hij  al bestond voor zijn geboorte:

Johannes 8:58 NBV: ‘Waarachtig, ik verzeker u,’ antwoordde Jezus, ‘van voordat Abraham er was, ben ik er.’

Hierom wilden de joden hem stenigen. Wat een gedurfde uitspraak. Of Jezus is knettergek en beledigt God,of hij meent het en dan moet je naar hem luisteren. God is persoonlijk betrokken om mensen te genezen. God komt naast je staan, hij deelt jouw bestaan om daarin het verlossende woord te spreken en om jou houvast en richting te bieden:

Micha 5:3-4A NBV: Totdat de vrouw die zwanger is haar kind heeft gebaard, worden zijn broeders aan hun lot overgelaten. Daarna zullen wie er nog over zijn terugkeren naar de andere Israëlieten. Hij zal aantreden en hen als een herder weiden, bekleed met de macht van de heer, zijn God, met de majesteit van diens verheven naam. Zij zullen veilig wonen, want hij zal heersen tot aan de einden der aarde, en hij brengt vrede.

Dus God begint in het kleine Bethlehem opnieuw en is zelf persoonlijk betrokken. Ook dat is een omkering. Dat de Allerhoogste God neerdaalt en deelt in onze  ellende. En dat brengt me op de derde schil:

Macht en vrede

Zoals ik al uitwerkte in het kindermoment beogen wij mensen vrede te krijgen door de sterkste te zijn. Wij verkrijgen vrede door met rust gelaten te worden of door anderen omver te lopen. We zien het in deze tijd extra goed nu China sterker wordt dan de VS en Europa. Dit is het refrein van de wereldgeschiedenis. De Assyriërs die het noorden van Israël had weggevoerd, werd zelf op haar beurt platgelopen door Babylonië, Babylonië werd platgelopen door de Perzen, de Perzen door de Grieken, de Grieken door Rome. En zo gaat het als maar door. Het ene volk overwint het andere en voor een tijd maken zij de dienst uit.

Nu belooft God een koning die met Gods macht bekleed zal zijn en schittert in grootheid waardoor Israël weer veiligheid en vrede zal ondervinden. Je snapt best welk verlangen Israël tot op de dag van vandaag heeft. Israël is een volk dat niet mag bestaan. Israël is al eeuwen ongewenst. Je snapt dat zij verlangen naar een grote heerser die hen komt verlossen en je snapt dan misschien best dat ze daar in Jezus tijd niet onder de indruk waren van Jezus. Hij deed wel wonderen, maar hij versloeg geen wereldrijken. Jezus heeft een ander antwoord.

Jezus antwoord op de wereldmachten met hun filosofie van groot, groter, grootst is nederigheid en dienstbaarheid zo blijkt uit het kerstevangelie. En dat is op zijn minst een verrassende wending van Micha’s profetie. Is dit de luister van God? Geboren in een stal?Als een kind?

Zo hebben we drie schillen in deze profetie: God begint radicaal opnieuw met zijn zondige volk, en hij raakt zelf nauw betrokken in dat plan, en ten slotte zal zijn werk hét antwoord zijn op onze manier van leven: groot, groter grootst. Jezus keert de wereld om.

Groots in klein: Jezus keert de wereld om

Jezus wordt dus geboren in het dierenverblijf. Een onderzoeker die wat meer hierover heeft uitgezocht legt uit dat het woord dat de NBV vertaalt met nachtverblijf van de stad waarschijnlijk de gastenkamer was van een gewoon huis.¹Lezenswaardige blog: https://bethbc.edu/blog/2018/12/19/room-in-the-inn/ In het Midden Oosten was gastvrijheid ongeveer het grootste goed. Daarom hadden huizen vaak een gastenvertrek. Op deze plattegrond zie je wat er onder een stal werd verstaan. Vroeger had men dieren in huis om de warmte. Dus Jezus is volgens deze onderzoeker geboren in het familievertrek. En de voedseltrog werd een geïmproviseerde wieg, want ja het was erg vol in het dorp.

Nu verandert dat niets aan de nederigheid waarmee Jezus op aarde kwam. De Zoon van de Allerhoogste God wordt niet geboren in een paleis maar onder het gewone klootjesvolk in het kleine slapende dorpje Bethlehem. En die komst zet de toon voor alles wat Jezus verkondigt en doet! Hij brengt een koninkrijk van nederigheid en kleinheid en daarmee gaat hij de wereld overwinnen. Hij keert de volgorde om. Hoor wat Jezus zegt:

Johannes 18:36 NBV: Jezus antwoordde: ‘Mijn koningschap hoort niet bij deze wereld. Als mijn koningschap bij deze wereld hoorde, zouden mijn dienaren wel gevochten hebben om te voorkomen dat ik aan de Joden werd uitgeleverd. Maar mijn koninkrijk is niet van hier.’

Jezus had zijn vijandige volksgenoten om zeep kunnen helpen en inderdaad op klassieke wijze de macht kunnen grijpen, maar dat deed hij niet.

Marcus 10:45 NBV: want ook de Mensenzoon is niet gekomen om gediend te worden, maar om te dienen en zijn leven te geven als losgeld voor velen.’

En dat is ook de roeping voor zijn volgelingen

Marcus 10:44 NBV: en wie van jullie de eerste wil zijn, zal ieders dienaar moeten zijn,

Wat doet God met de komst van Jezus? Hoe keert hij alles om? Dat doet Hij door egoïstische mensen ruimhartige liefde te geven. Hij zoekt ze op! Hij reageert op al jouw fouten met een nieuwe kans die je mag aanpakken. God gaat niet boven je staan, maar schenkt zichzelf aan jou. Hij is groots in klein zijn. God toont zijn majesteit in zijn nederigheid, zijn sterkte in zijn zwakte, zijn onsterfelijkheid toonde hij in zijn sterven en opstanding, de onaantastbare werd kwetsbaar. Dat is Gods reactie op ons rommelige leven.

Maarten Luther zegt het zo mooi:²In zijn commentaar op de galatenbrief

Begin dus daar, waar Hij Zelf begonnen is, namelijk in de schoot der maagd, in de kribbe, aan de borst van Zijn moeder. […] De christelijke godsdienst begint niet aan de top, zoals alle andere godsdiensten, maar helemaal onderaan.

Begin dus daar, lieve mensen. Waar? Hier. In dit leven nu, dat rommelige leven, dat leven dat je vaak te hoog gaat, waar kerst vaak minder gezellig is dan de films je willen doen geloven, dat leven waar geen pauzeknop voor is, maar die je wel zou willen hebben. Dat leven waar geen terugspoelknop voor is, maar die je wel zou willen hebben. Begin hier en ontmoet hier Jezus die jou verkondigt: wees niet bang kleine kudde, jullie Vader heeft jullie het koninkrijk willen schenken. Begin hier met loslaten: jouw vechten om de grootste, de slimste, de populairste, de knapste te zijn is de reden dat ik geen vrede ervaar. Waarom is er geen kerstsfeer in huize Van Zwol, omdat ik mijn koninkrijk nog niet heb opgegeven aan Jezus.

Waarom is er in uw en mijn leven ruzie? Het moet gaan zoals ik het wil. Waarom steken we elkaar naar de kroon? Ik wil niet onderdoen voor een ander. Waarom zijn we jaloers? Omdat ik wil wat de ander heeft. Deze wereld is in oorlog, oorlogen tussen kleine koninkrijkjes. Die oorlog heeft God beslecht door als antigif niet te strijden, maar je te omhelzen zodat jij kan loslaten en al je strijd met je medemensen kan omzetten in een liefdevolle omhelzing.

De kerkvader Athanasius zei:

Jezus werd wat wij waren, zodat wij worden wat Hij is.

Hoe worden wij als Jezus? Door te geloven dat je niet meer hoeft te vechten voor je leven. Want God heeft je zo lief dat Hij al naar jou toekomt. Je hoeft niet meer te vechten, want God heeft de strijd al gestreden. Hij is groots in klein, zodat jij mens aanvaarden kan wie je bent: kwetsbaar en klein zoals een kind, maar toch immens geliefd door de hemelse Vader. Dat is het medicijn voor een wereld in strijd. De strijdbijl mag begraven worden, want je leven is al veilig in Jezus armen.

Amen³Luistertip bij deze preek, met dank aan de tipgeefster: https://www.youtube.com/watch?v=Q6_SCpLLXtY