In onze dorpen staan middeleeuwse kerken. Ze staan in het midden van de meeste dorpen in Nederland. Een teken hoe centraal de betekenis van het geloof was voor het volk. Voor God een centrale plaats én een groots gebouw. Een gebouw voor de Eeuwige past niet in een achterkamertje moeten ze hebben gedacht. Een gebouw voor de ziel heeft ruimte nodig.
Doorsnede van Middeleeuwse kerk
Dus werden kosten noch moeiten gespaard om de mooiste gebouwen te ontwerpen. En zonder op de details in te gaan, en zonder de negatieve kanten die er bij de bouw ook waren te belichten, zou ik de aandacht willen vestigen hoeveel mensen er nodig waren om zo’n kerk te bouwen. Sterker nog. De bouw ervan oversteeg meerdere generaties. Er werd bij sommige kerken in een tijdsbestek van honderden jaren aan gebouwd. Het begon met een houten kapelletje. Toen werd het kapelletje een stenen middenschip, kwamen er zijbeuken, werd het dak verhoogd, kwamen er glas-in-lood ramen, soms nog weer meer kapelletjes eraan vast gebouwd, enzovoorts, enzovoorts.
Vele ambachtslieden waren nodig om de kerk te maken tot wat wij er nu van zien. Ambachten die van vader op zoon werden overgedragen. Timmerlieden, architecten, tekenaars, voormannen, steenhouwers, metselaars, houtsnijders, glasbewerkers, orgelbouwers, schilders, enzovoorts.
Een groot deel van het dorp bouwde voor die ene kerk. Er werd een creativiteit aan de dag gelegd waar veel mensen voor nodig waren. Een kerk kon niet gebouwd worden door één man. Soms kostte het bijna het hele vermogen van de stad. Men bouwde aan projecten waarvan men niet wist of het ooit gereed kwam. Zo bewijst de kerktoren van Zierikzee die vanwege geldgebrek nooit werd voltooid maar die zelfs onafgebouwd een megatoren is.
De meesten bouwden aan iets dat ze zelf niet voltooid zouden zien. Maar ze deden het samen en hielden het grotere doel op het oog.
Zo heeft Mozes gebouwd aan Gods project dat zijn leven overstijgt. Hij moest aan het einde het levenswerk loslaten waar God hem voor had geroepen. Voor Mozes’ gevoel een onaf levenswerk. Maar God laat hem niet gaan zonder Hem hoop te geven dat de HEER verder gaat waar de mens moet stoppen.
Vanmorgen wil ik uitwerken dat wij net als onze voorouders mogen bouwen aan een bouwwerk dat ons leven overstijgt. God is bezig een tempel te maken, een huis voor God, waar hij onder ons wil wonen:
Efeziërs 2:21–22 NBV 21 Vanuit hem groeit het hele gebouw, steen voor steen, uit tot een tempel die gewijd is aan hem, de Heer, 22 in wie ook u samen opgebouwd wordt tot een plaats waar God woont door zijn Geest.
Dat doet Hij door een leven lang aan ons te slijpen en te beitelen. En dat is een belangrijke boodschap voor ons die leven in een tijd waar onze aandacht voortdurend naar het hier en nu getrokken wordt en we vaak niet verder kijken dan de kortetermijndoelen van dit leven.
Thema boven de tekst is:
Kijk naar het grotere plaatje: leven volgens Gods agenda.
Tekst:
De Nieuwe Bijbelvertaling Hoofdstuk 34:1,4 en 5 Toen verliet Mozes de vlakte van Moab en hij beklom de Nebo, een van de toppen van de Pisga, tegenover Jericho. Daar liet de HEER hem het hele land zien. De HEER zei tegen hem: ‘Dit is het land waarvan ik aan Abraham, Isaak en Jakob onder ede heb beloofd dat ik het aan hun nakomelingen zou geven. Ik laat het je nu zien, maar erheen oversteken zul je niet.’. Zo stierf Mozes, de dienaar van de HEER, daar in Moab, zoals de HEER gezegd had.
Context: Een strategisch drama, zo lijkt het op het eerste gezicht. Hoe kan je op een cruciaal punt in de reis van Israël, namelijk het moment dat ze eindelijk zo ver komen om het land in te trekken, de belangrijkste leider wegnemen die juist door weer en wind een betrouwbaar man bleek te zijn? En is het dan niet gemeen van God, dat hij Mozes het land wel laat zien, maar hem er niet in laat trekken? Is dat niet wreed na een stoffige woestijnreis van 40 jaar? Het is in elk geval in mensenogen een vreemd besluit van God. Op een cruciaal moment wordt Mozes ontheven uit zijn ambt en sterft. Elke strateeg zou nu zeggen, niet handig. En ook Mozes zelf, zo lazen we, heeft gesmeekt om het werk te mogen afmaken. Hij wilde zo graag zien waar zijn levenswerk toe zou leiden.
Toch oordeelt God anders. God ziet niet alleen Mozes de grote leider, hij kent Mozes ook door en door als mens als alle anderen. Ook Mozes is feilbaar en daarom sterfelijk. Zijn rol is beperkt. En de reden dat Mozes het land niet in mocht had te maken met een incident:
Numeri 27:14 NBV 14 Dat is omdat jullie in de woestijn van Sin, toen de Israëlieten met verwijten kwamen over water, tegen mijn bevel zijn ingegaan en in hun bijzijn geen ontzag hebben getoond voor mijn heiligheid.’ (Dat was het water van Meribat-Kades in de woestijn van Sin.)
Ik kan op dat incident niet ingaan, maar het leert ons dat zelfs de grootste geesten feilbare en sterfelijk mensen zijn. Hun betekenis is altijd beperkt door zonde en tijdelijkheid.
En dus gaat Mozes niet afmaken waar God mee begonnen is. Maar dat betekent niet dat de HEER zout in de wonden strooit van Mozes als hij hem over het beloofde land laat uitkijken. Er zitten drie prachtige lessen in voor Mozes die ons ook op het goede spoor zetten:
- Uitzicht: God laat Mozes niet een land zien om hem te pesten maar om hem hoop te geven. Ik ga door waar jij moet stoppen. Mozes mocht weten dat zijn werk niet tevergeefs was, maar wel verder ging dan zijn leven.
- Schakel: Mozes mocht ontdekken dat hij niet onmisbaar is. Hij is een belangrijke schakel, maar hij is niet de ketting. Hoe hij ook heeft gesmeekt om het te mogen afmaken. Hij is een deel maar niet het geheel. Hij heeft zeker ontwikkeling mogen zien: God leidde Israël onder zijn hand uit Egypte en bracht het veilig door de woestijn. Dat is een belangrijke weg die is gelopen. Maar Mozes moest ook ontdekken dat God verder gaat, zoals een boom ook een mensenleven overgroeit, zo Gods plan.
- En daarmee kom ik op een derde punt: Gods blik is eeuwig, hij kijkt op de lange termijn. Hij werkt niet met kortetermijndoelen. Hij overstijgt een mensenleven. Toen ik dit gedeelte als opening met de kerkenraad besprak, kwamen we erop dat dit niet alleen voor Mozes gold maar de hele Bijbel door eigenlijk:
- Abraham: krijgt wel van zijn vrouw Sara een zoon, wat een wonder was, maar ziet niet de vele nakomelingen. Ook hij krijgt zicht op het beloofde land maar neemt het niet in bezit.
- Mozes: leidt het volk uit, maar niet in
- David: mag niet de tempel bouwen, maar Salomo zijn zoon wel.
Elk sleutelfiguur in de Bijbel moest ontdekken dat God verder gaat dan zij kwamen. Ze moesten daarmee God vertrouwen dat Hij afmaakt wat hij begonnen is. Ze hadden zelfs geen compleet beeld waar de HEER naar toe aan het werken was. God werkt in een eeuwig verband. Zijn verbond is de rode draad van het gelovige leven. Daarom dopen wij onze kinderen ook. Zij worden betrokken in een plan dat hun leven overstijgt, een plan dat zelfs aan hun leven vooraf ging. Petrus de apostel schrijft er treffend over:
1 Petrus 1:12 NBV: 12 Er werd hun geopenbaard dat deze boodschap niet voor henzelf bestemd was maar voor u, en nu is deze boodschap u verkondigd door hen die u het evangelie hebben gebracht, gedreven door de heilige Geest die vanuit de hemel werd gezonden. Het zijn geheimen waarin zelfs engelen graag zouden doordringen.
Gods verhaal met Israël is het verhaal over Jezus. De hele geschiedenis staat ten dienste van Gods reddingsplan. Zijn plan om ons terug te brengen in zijn liefde. Jouw leven draait niet alleen maar om die paar jaar dat je leeft. Je maakt deel uit van een groter geheel: bouwsteen van Gods nieuwe wereld ben jij. Paulus schrijft heel treffend over dit grote herstelplan van God:
Kolossenzen 3:9–11 NBV 9 Bedrieg elkaar niet, nu u de oude mens en zijn leefwijze afgelegd hebt 10 en de nieuwe mens hebt aangetrokken, die steeds vernieuwd wordt naar het beeld van zijn schepper en zo tot inzicht komt. 11 Dan is er geen sprake meer van Grieken of Joden, besnedenen of onbesnedenen, barbaren, Skythen, slaven of vrijen, maar dan is Christus alles in allen.
Uit alle mensen, volken, rassen, standen maakt de HEER een nieuw volk waar de liefde van God in woont. Dat is Gods langetermijnproject met ieder van ons: dat wij bouwstenen zijn van die kathedraal van Gods Koninkrijk. Alleen samen met andere bouwstenen vormen wij een nieuw gebouw. De lokale gemeente, zo stond in het ND, is een teken, een voorproefje en een oefenplaats van Gods Koninkrijk. Ook Vera en onze kinderen leren we bouwstenen te worden door ze te leren hoe goed God is in Christus. De groei die God voor ogen heeft is dat wij naar elkaar toe groeien met de liefde van Christus en dat we daar ons leven aan wijden. Dat is je belangrijkste levenswerk. Dit is het grotere plaatje waar de HEER mee bezig is.
Daarom leren we vandaag met Mozes uit te kijken naar dat grotere plaatje. En daarom is de oproep: leef volgens Gods agenda. Want wij mensen worden steeds verleid om te leven volgens onze eigen agenda.
Het is voor de hedendaagse mens die leeft met appjes, meldingen, piepjes en alarmpjes, S.M.A.R.T-doelen en news alerts heel moeilijk om de dagelijkse drukte te overstijgen. Wij leven in een wereld waarin we niet meer leren wachten. We willen direct kunnen beschikken over alles wat we wensen. Vandaag besteld, morgen in huis, en soms zelfs dezelfde avond nog.
We leven in een samenleving die continu ons een gevoel geeft dat we lekker bezig zijn. Je kan je mail checken, reageren op twitter, een level verder komen in je game, het nieuws checken. Steeds is er iets nieuws waardoor het lijkt of we vooruitkomen. Ik las in een boek een confronterende uitspraak die heel erg raak is:
Technology gives us a false sense of meaning.1In: Apatheism: How We Share When They Don’t Care
Technologie geeft ons een vals gevoel dat we zinvol bezig zijn.
Er is zelfs een Engels woord voor: “appiness”2Uit: Apatheism: How We Share When They Don’t Care: het vluchtige gevoel van euforie dat we krijgen van de apps op onze telefoon. Maar juist appiness weerhoudt ons van echte betekenis, echte zingeving, van echt nadenken over je leven. De leegte die appiness steeds weer in je weet te vullen wordt alleen maar leger. Leven op de korte termijn lijkt heel fijn, maar geeft geen diepgang aan je leven.
In de kerk kan de kortetermijnvisie zomaar ook gaan gelden. Een dienst moet ons meteen raken. Met een preek moet je meteen wat kunnen. We hebben ook steeds minder geduld met de onvolmaaktheid van de ander. Hierdoor staat Gods langetermijnproject onder druk. God is immers bezig van ons een nieuw volk te maken. Hij slijpt al onze steentjes bij door mensen bij elkaar te plaatsen die elkaar niet hebben uitgezocht maar die door de liefde van Jezus van elkaar gaan houden. Maar we rekenen de kerk soms af alsof ze al moest zijn bij haar eindpunt, de volmaaktheid.
Maar troost je! Deze gemeenschap met onvolmaakte mensen IS Gods project. En de HEER heeft met ons een dusdanig geduld dat hij een leven lang werkt aan jou en mij.
God doet niet aan kortetermijndenken. Soms zien we jarenlang niet de weg die God met ons gaat. Soms zien we pas achteraf hoe de HEER al die tijd bezig was onze ruwe steen bij te slijpen.
Zo had ik een gesprek met een jonge vrouw die op de bodem van de put zit in haar leven. Geen uitzicht, geen richting waar het heen zal gaan. Ze voelde zich waardeloos en mislukt. Ze zag geen resultaat op de korte termijn. Tot we samen terugkeken en mochten ontdekken hoe ze de afgelopen jaren tot God was gekomen. Hoe ze meer en meer eigenaar was geworden van haar verdriet en trauma en daarmee aan de slag ging. Hoe ze een sterk karakter toonde door vol te houden en te bouwen. Ze moest ontdekken: God is wel met mij bezig, maar hij is nog niet klaar met me!
Met Mozes leren we dat de HEER zelf garant staat voor het slagen van zijn herstelplan. Zoals Mozes uitkeek over het beloofde land, zo mogen wij leven met de belofte dat Jezus het fundament is, de grondlegger van ons gebouw, maar ook de voltooier ervan:
Hebreeën 12:2: Laten we daarbij de blik gericht houden op Jezus, de grondlegger en voltooier van ons geloof.
Blijf daarom gericht op het grotere plaatje. U bent samen bouwstenen van Gods kathedraal. Alleen samen kunnen wij dat gebouw vormen. Dat grotere plaatje overstijgt ons tijdelijke leven Zoals Paulus ook zo treffend besluit:
2 Korintiërs 4:16–18 NBV 16 Daarom verzaken wij onze plicht niet. Ook al gaat ons uiterlijke bestaan verloren, ons innerlijke bestaan wordt van dag tot dag vernieuwd. 17 De geringe last die we tijdelijk te dragen hebben, brengt ons een eeuwige luister, die alles omvat en alles overtreft.18 Wij richten ons niet op de zichtbare dingen maar op de onzichtbare, want de zichtbare dingen zijn tijdelijk, de onzichtbare eeuwig.
De eeuwige dingen overstijgen ons tijdelijke leven maar brengt ons eeuwige luister. De heerlijkheid aan Gods hart te mogen verkeren voor altijd zonder de last van onze zonden en dood. Laten we elkaar als gemeenten dan scherpen aan het Woord van Gods liefde opdat wij samen mogen bouwen aan dat eeuwenoude gebouw, de kerk, het volk van de nieuwe mens, gedreven door Gods Woord en Geest.
Amen
