Geliefde gemeente van onze Here Jezus Christus,
Dit is een stevige brief met klare taal van de hand van Paulus. Boven het begin van de brief heb ik de boodschap als volgt willen samenvatten: op herhalingscursus: blijf bij de boodschap van Gods genade en vrede. In deze tijd waarin de mens zo vol is van zichzelf, hebben we het nodig bevrijd te worden van onszelf en vol te worden van het rijke evangelie van God. Steeds weer moet ik als gelovig mens opnieuw stilstaan waarom wij kerk zijn. Dankzij wie, en voor wie wij best bestaan. Daarom heb ik de afgelopen periode in mijn eigen gemeente stilgestaan bij deze brief en wil ik u de eerste preek over die brief delen.
We moeten dus op herhalingscursus, want:
De kerk lijdt aan geestelijke dementie
De gemeenten in Galaten hebben niet meer scherp waar het in de gemeente om gaat: het evangelie van de genade in Christus Jezus. Paulus spreekt over een ander evangelie dat geen evangelie kan heten (Galaten 1:6). Het klonk allemaal zo vroom, maar het is uiteindelijk dodelijk voor de ziel.
Welke zaak heeft de gemeente dan zo in beroering gebracht? Er waren joodse christenen gekomen in de gemeente die hun heidense geloofsgenoten leerden dat zij zich moesten laten besnijden. Dat was immers hét teken dat je hoorde binnen het verbond dat God eens en voor altijd gesloten had met het volk Israël? In de nieuwtestamentische kerk is dit een groot theologisch thema geweest.
Hoewel de besnijdenis voor de joden dus van groot belang was, hadden de apostelen in Handelingen 15 afgesproken dat de heidenen zich niet hoeven te laten besnijden en zich niet hoeven te houden aan de wetten die de joden houden. De vele reinheidswetten, reinigingswetten die de afgezonderde positie van Israël te midden van de volkeren markeerden konden niet aan de heidenen worden opgelegd, want ze behoren nu in Christus toe aan Gods volk. De boodschap van Gods genade is dat geen mens uiteindelijk bij God kan komen, maar dat God door zijn genade in Christus ons bij Hem getrokken heeft.
Toch gebeurt het dus dat de Galaten overtuigd raken dat ze zich wel moeten laten besnijden. Ze zijn vergeten wat Paulus hun had verkondigd: Alleen Jezus Christus en die gekruisigd. Geestelijke dementie dus. Je vergeet dat het uiteindelijk allemaal draait om Jezus Christus en God die nu onze Vader wil heten. Dat kan elk mens overkomen. Ook mij en jou. Ik wil er straks wat meer woorden aan wijden.
De kerk lijdt aan geestelijke dementie,
en daar moet krachtig tegen opgetreden worden
Paulus treedt zeer krachtig op in deze brief. Normaal dankt Paulus God altijd eerst voor wat de gemeente heeft ontvangen. Nu begint Paulus direct na de zegen met krachtige taal. Alsof hij lijkt te zeggen: zijn jullie je verstand verloren? Hoe kan het dat jullie zonder slag of stoot, zo gemakkelijk, je laat wegvoeren van de goede boodschap?
Voor als je de Bijbel saai vindt. Bedenk je toch eens dat iemand vandaag deze sterke taal zou gebruiken zoals Paulus doet. Hij vervloekt iedereen die iets anders heeft verteld dan Paulus. Velen vinden dat maar niks. Wie denk je dat je bent. Niet voor niets vinden vele christenen vandaag de dag Paulus maar niks. Veel te stellig die man. Dat was toen, maar moet je nu niet mee aankomen. We vinden hem maar een blaaskaak, een hoogdraver, ja soms zelf arrogant. Wat denkt hij wel, zo zichzelf op de voorgrond plaatsen zoals hij hier doet.
Maar Paulus zet zichzelf helemaal niet op de voorgrond. Het is hem helemaal niet te doen om zichzelf. Paulus schrijft aan de Galaten omdat hij bang is dat ze van de ene ware weg afdwalen: de weg van Jezus Christus. Paulus schrijft niet namens zichzelf. Paulus kan zo krachtig spreken omdat hij gezonden is door God:
Galaten 1:1 NBV
Van Paulus, een apostel die niet is aangesteld of gezonden door mensen, maar door Jezus Christus en God, de Vader, die Christus uit de dood heeft opgewekt.
Het gaat dus niet om zijn positie of zijn gelijk, maar om de kostbare boodschap door te geven die hij zelf van Jezus heeft ontvangen.
Galaten 1:12 NBV
– ik heb het ook niet van een mens ontvangen of geleerd – maar dat Jezus Christus mij is geopenbaard.
Paulus is niet na een flinke studie tot geloof gekomen, maar radicaal en niet door mensen, zoals hij over zichzelf getuigt:
Galaten 1:13 NBV
U hebt gehoord hoe ik vroeger volgens de Joodse godsdienst leefde, dat ik de gemeente van God fanatiek vervolgde en haar probeerde uit te roeien.
Nee, Paulus vertelt niet over zijn leven om een geweldig heilige te zijn. Paulus vertelt juist in zijn leven om te laten zien hoe weids de ruimte is van Gods genade. Er is in Gods hart zelfs ruimte voor deze man die vroeger dacht dat hij het moest verdienen bij God. Paulus dacht God juist enorm te dienen in het vervolgen van christenen. Paulus was verantwoordelijk voor het feit dat gezinnen werden uiteen gehaald, mensen werden gevangen gezet, gemarteld en zelfs gedood. Als Paulus over zichzelf vertelt is dat om te laten zien hoe alles in zijn leven waardeloos werd, omdat God in Christus het meest waardevolle had geschonken: genade, vrede, onverdiend. Paulus mocht in de ruimte van de heilige God leven, zonder dat hij daarvoor ook maar iets had gedaan. Hij heeft het ontvangen, het is hem geopenbaard.
Misschien verraadt onze ergernis over Paulus vooral ons eigen hart dat niet graag aangesproken wordt. Misschien verraadt het wel meer dat wij graag rustig willen leven en niet al te snel in beroering willen worden gebracht door het appel dat wij allen gered moeten worden uit een kwade wereld. De kerk is, als het goed is, de plek waar we de boodschap van de levende God horen dat wij gered moeten worden en dat alleen bij God redding te vinden is uit een slechte wereld en dat alle vroomheid en goede intenties ten spijt, ook de moderne mens zichzelf niet bij God kan promoveren dan in het ontvangen van brood en wijn.
De kerk lijdt aan geestelijke dementie, en daar moet krachtig tegen opgetreden worden,
opdat de kerk terugkeert naar het evangelie
Ik zou er nog op terugkomen hoe ook ik, ook jij kan vergeten waar het allemaal om gaat in het evangelie. Dat is voor iedereen anders. Ik kan dat niet invullen voor iedereen. Ik kom er langer hoe meer achter hoe verschillend wij zijn. Dus ik kan niet voorkomen dat ik niet iedereen aanspreek met de voorbeelden die ik hier noem. Ik blijf daarom bij mezelf.
Vaak merk ik aan mijzelf dat ik toch weer mijn positie voor God laat afhangen van mijn eigen werken en prestaties. Wie ik ben, en hoe ik te waarderen ben, vaak hangt dat af van wat ik doe en wat de mensen van mij vinden. Als je zo leeft heb je ook genoeg te piekeren. Dan lig je nachten wakker om in je eigen hart te wroeten. Maar het levert niets op dan vermoeidheid en die vermoeidheid doodt alle creativiteit en levenslust. Op zo’n moment vouw ik juist de handen niet samen. Ik kies ervoor om God en zijn Woord dan weg te drukken en mijzelf en mijn eigen denkbeelden in het centrum van het leven te plaatsen.
Als ik vanuit mijzelf redeneer dan doe ik dus nooit genoeg. Voor God niet, maar zelfs in ons alledaagse leven zien we dat we continu bezig zijn op de toppen van ons vermogen te leven alsof het leven ervan afhangt. Alsof je pas wat bent als je past in het plaatje van onze maatschappij, of alsof je pas wat bent als je leven op te rit is.
In plaats van het evangelie te geloven, geloven we vaak onze menselijke leringen die vertellen wanneer je acceptabel en geschikt ben. Maar zo begint Paulus niet. Paulus begint niet met: als je dit of dat beheerst, of sus of zo bent dan heb je het gered. Nee hij begint zo:
Galaten 1:3–4 NBV
Genade zij u en vrede van God, onze Vader, en van onze Heer Jezus Christus, die zichzelf gegeven heeft voor onze zonden om ons te bevrijden uit deze door het kwaad beheerste wereld. Dat is de wil van onze God en Vader.
Heeft u dat ook altijd dat je aan het begin van de dienst bijna op de automatische piloot het votum zingt en de zegengroet aanhoort? Ik heb dat wel. Bij de brieven heb ik dat ook. Ja ja, die genade en vrede ken ik nu wel, maar nu naar de kern van de brief: waar wil je het met ons over hebben.
Maar daarmee begint al de geestelijke dementie van de kerk! Omdat we niet doorleven wat het betekent dat God elke zondag, ja elke dag, elke minuut, begint en eindigt met genade en vrede. Besef je nog wel wat dat betekent? Besef je wat het betekent dat Jezus voor onze zonden gestorven is omdat God het wilde? Besef je waarom God Jezus deed opstaan uit de dood? Besef je nog wat woorden als genade en vrede betekenen?
Ik doe dat vaak niet.
Ik moet steeds opnieuw op herhalingscursus.
Laten we mijn leven nog eens als testcase nemen. Ik tob dus met zonde, schuld en schaamte. Als ik dat moet uitbeelden dan ziet mijn leven eruit als een weegschaal. Een in mijn ogen compleet rechtvaardig systeem. Aan de ene kant staan mijn zonden, aan de andere kant de goede dingen. Ik probeer vaak in mijn leven dat in evenwicht te brengen. Zo leef ik vaak ook onbewust met God. Ik probeer te strijden tegen mijn zonden en ik hoop dat dit gewicht in de schaal legt. Maar dat doet het niet. God heeft dat ook niet beloofd. Je kan zonden niet opheffen met goed gedrag. Mijn schuld en schaamte gaan niet weg door compensatie. Nee. Hoe dan wel?
Door genade.
Wat is dat genade? Genade is dat het offer van Jezus Christus zoveel gewicht in de schaal legt, ja, het gewicht van Jezus Christus’ sterven en opstanding is zo enorm zwaar dat het de weegschaal voor ALTIJD VERPULVERD HEEFT.
Kolossenzen 2:14 NBV
Hij heeft het document met voorschriften waarin wij werden aangeklaagd, uitgewist en het vernietigd door het aan het kruis te nagelen.
Er is geen lijst meer. Er is geen kerstmanachtig figuur die steeds een lijstje bijhoudt met stoute en goede dingen. Ja God heeft helder voor ogen wat wij doen. Alleen in Jezus houdt God er geen lijst meer over bij. Ook niet vandaag, ook niet morgen, terwijl ik weet dat ik nog zonden doe.
De Bijbel begint niet met al die lijstjes. Paulus begint krachtig met een groet waar je eerst elke dag bij stil moet staan, voor je elk ander voorschrift wat volgt leest. Genade! Er is geen schuld meer, want Jezus heeft 2000 jaar geleden de weegschaal verpletterd. Er is vandaag wel vrede. Vrede is die wonderlijke ruimte waarbinnen wij samenleven met God. God nodigt je uit vandaag te wandelen in die vrede. Die vrede is voor alle mensen die willen stoppen om te leven uit eigen kracht. Vrede voor alle mensen die willen stoppen met het vechten voor je zelf, maar willen leren om te vertrouwen op God. Voor iedereen die uitkomt bij Jezus met lege handen, zoals het bekende gezang vaste rots van mijn behoud het zo prachtig verwoordt:
Jezus, niet mijn eigen kracht, niet het werk door mij volbracht, niet het offer dat ik breng, niet de tranen die ik pleng, schoon ik ganse nachten ween, kunnen redden, Gij alleen.
Dan doe ik nog zonde, ja heus. Maar de zonde krijgt me niet weer klein alsof ik voor God meteen weer bij 0 begin. Ik wordt ook niet onverschillig voor zonde, en ik heb er verdriet om. Ik poets schuld en schaamte maar niet even weg, maar ik ben des te dankbaarder dat Christus mijn schuld heeft voldaan. Ik kan het niet goedmaken, maar begin wel opnieuw. Zijn liefde zal mij meer en meer bevrijden uit mijn oude leven en plaatsen in die nieuwe schepping vol van de liefde van God.
Dat!
Dat is het evangelie. Gods hart klopt voor ons. Hij schenkt ons genade die we ons niet veroorloven kunnen. Hij schenkt onverdiende goedheid. Maar hij schenkt het wel. Daar moet je bij blijven.
Opdat wij net als Paulus kunnen uitroepen:
Galaten 1:5 NBV
Hem komt de eer toe tot in alle eeuwigheid. Amen.
