Geliefde gemeente van onze Here Jezus Christus,

In de vorige eeuw heeft Europa twee grote oorlogen gekend. De Eerste Wereldoorlog en de Tweede. Beide oorlogen veroorzaakten dood en verderf op het Europese continent. Miljoenen mensen vonden de dood. Nu heeft Nederland de dans ontsprongen als het gaat om de Eerste Wereldoorlog. Nederland stelde zich, zoals ze dat mooi noemden, neutraal op. We kiezen geen kampen, maar blijven graag buiten deze ruzie staan. Tijdens de Eerste Wereldoorlog lukte dat nog. Dus dacht Nederland optimistisch genoeg dat het ook wel ging lukken voor de Tweede Wereldoorlog: “Wij doen niet mee hoor.” Alleen dacht Duitsland er wat anders over. Zij had een duidelijk en agressief plan. Werelddominantie. Ze wilden regeren over alle landen van de wereld. En dus had Nederland tegen wil en dank een sterke vijand als buurman. Struisvogelpolitiek werkt niet als iemand van plan is jou te onderwerpen. Dan kan je wel je kop in het zand steken, maar krijg je mooi een pak slaag op je billen en ben je verrast wanneer de aanval komt. Net zo min kom je in de boksring er niet mee weg door te zeggen: “ik zal jou niet slaan, als jij mij ook niet slaat.”

Neutraal willen zijn. Dat kan je als mens op deze aarde ook niet. We leven op oorlogsgebied, en wel tussen het rijk van God en het rijk van de duivel, de tegenstander van God. De vraag is niet of je in spiritueel oorlogsgebied leeft, de vraag is: wie is mijn bondgenoot in deze strijd.

Nu weet ik dat velen vandaag de dag  velen in de lach zullen schieten als ze horen dat mensen nog geloven in iets als God en de duivel. Maar laat me tegen diegenen aan het begin van de preek dit zeggen: de leer over de duivel leert ons dat het kwaad machtiger is dan jij en meer invloed heeft op jou dan je vaak zelf wilt. Haar invloed gaat veel verder dan jou als persoon en kan hele mensenmassa’s mobiliseren. Zo nobel de idee van de Franse Revolutie, het communisme en het nationaal-socialisme begon, uiteindelijk vielen er miljoenen doden voor de verlossing die werd beloofd. Als er iemand goed is in Domino Day dan is dat de duivel. Hij hoeft alleen maar het eerste steentje om te duwen.  De leer van de duivel is dus ook een nuchtere waarneming dat het kwaad zich meer aan je opdringt dan je zou willen. Je zit in de strijd.

Over die strijd ga ik preken deze morgen. Je gaat in deze preek ontdekken hoe alledaags de geestelijke strijd is, en je gaat ontdekken dat je niet moet blindstaren op de duivel, maar dat je mag vasthouden met een vast geloof aan Gods heerlijke beloften voor jou. We gaan de strijd niet alleen aan, sterker nog: je mag jezelf overgeven en God laten strijden.

Daarom kwam ik op een titel met dubbele betekenis: Vecht vol overgave: strijden in geloof. We moeten alert zijn om te vechten, vecht vol overgave! Zet je in voor de strijd. Maar het is ook Vechten vol overgave: jezelf overgeven aan God die voor je strijdt. Nu eerst de tekst:

1 Petrus 5:6–11 NBV ⁶ Onderwerp u dus nederig aan Gods hoge gezag, dan zal hij u op de bestemde tijd een eervolle plaats geven. ⁷ U mag uw zorgen op hem afwentelen, want u ligt hem na aan het hart. ⁸ Wees waakzaam, wees op uw hoede, want uw vijand, de duivel, zwerft rond als een brullende leeuw, op zoek naar een prooi. ⁹ Stel u tegen hem teweer, gesterkt door uw geloof, in het besef dat uw broeders en zusters, waar ook ter wereld, onder hetzelfde leed gebukt gaan. ¹⁰ Maar al moet u nog korte tijd lijden, God, de bron van alle genade, heeft u geroepen om in Christus Jezus deel te krijgen aan zijn eeuwige luister. God zal u sterk en krachtig maken, zodat u staande zult blijven en niet meer zult wankelen. ¹¹ Hem komt de macht toe, voor eeuwig. Amen.

De duivel is heel alledaags

Voor we verder gaan even wat over de tekst. Eigenlijk zijn deze verzen een samenvatting van de hele brief van Petrus. En het is eigenlijk heel opvallend en vreemd dat Petrus pas op het einde vertelt dat we middenin oorlogsgebied leven. Paulus doet hetzelfde in zijn brief aan de Efeziërs. Beide apostelen geven de duivel pas op het einde aandacht. Dat alleen al is belangrijk te onthouden. De duivel is een sterkere vijand dan wij, maar we mogen vooral vol hoop blijven opzien naar God. Dat is ook de structuur van deze tekst. De satan is als een brullende leeuw op jacht naar een prooi. Verbeeld je maar niets en vecht tegen hem. Maar vecht dan met een sterk geloof, met al je vertrouwen op God. Hij zal voor ons strijden. Hij zal je sterk maken. Jezus is Overwinnaar!

Nu is één van de grote problemen met ons mensen dat we al te sprookjesachtige beelden hebben van de duivel. Menen we vaak niet dat de duivel een klein rood poppetje is met een riek en dat hij op je schouders zit? Kinderen zijn bang dat de satan onder je bed ligt als een monster of ergens naar je gluurt. Zodoende wordt de duivel wel eng, en griezelig maar ook naar het rijk der fabelen gestuurd. De duivel scharen we tegenwoordig onder het rijtje van heksen, trollen, monsters en krokodillen onder je bed. Jezus vertelde ons juist dat de engel zich voordoet als je beste vriend, als een engel van het licht. Het kwaad is vaak niet onguur en monsterlijk, dat kan ze wel worden, maar het zit ons vaak als een jas gegoten. De duivel belooft je van alles, maar aan het einde van de rit ben je van God en je medemens vervreemd.

In de brief van Petrus komen verschillende thema’s aan bod die de satan aangrijpt om een wig te drijven tussen jou en God en jou en medemensen.

1. Zelfzucht: geen mens zou zichzelf denk ik als een egoïst typeren, toch zijn we denk ik bijna allemaal wel egoïstisch aangelegd. Iemand zei een keer treffend: van nature staat bij ons de ik-blik aan. Onze zelfzucht, onze ik-blik, is de eerste zonde waarmee de ellende in de wereld kwam. Misschien ken je het overbekende verhaal van Adam en Eva die mochten leven in het hof van Eden. God liet ze van alle bomen eten, behalve van één. Toen kwam de slang, de duivel, die zei: natuurlijk mag je van die boom eten. En weet je hoe hij ze lekker maakte om Gods gebod omver te werpen en van de verboden vrucht te eten? Door ze te beloven dat ze dan gelijk aan God zouden worden. Eigenlijk zei hij: als je die vrucht eet, dan komt je eigen ik op de troon! En dat klopt aardig als je naar je eigen hart kijkt en naar de wereld.  Gisteren las ik een mooie column van een bekende relatiecoach. Ze zei: als ik eerlijk ben schrijf ik deze blog niet alleen voor de wereldvrede. Stiekem doet ze het ook voor geld, faam en soms ook om mensen een hak te zetten die ze niet mag. Ik zal haar meteen redden van haar valse afgoden en haar naam hier niet noemen. Deze relatiecoach schreef vervolgens treffend: raar eigenlijk dat we het vaak nodig vinden erbij te zeggen als we eerlijk zijn. Alsof het normaal is dat we de hele boel bij elkaar jokken. Niet zozeer tegen anderen, maar tegen onszelf.  En het punt is, het gebeurt allemaal vaak zo automatisch. Onze goede motieven worden vaak door veel minder goede motieven omringd.  En Petrus leert ons aan het slot van zijn brief: Welkom in de strijd! Ik beweer nu niet dat alles de schuld van de duivel is, alsof jij geen keuzes maakt. Wel bedoel ik: je hebt half niet door hoe sterk je vijand is en hoe makkelijk hij het van ons wint. En dat blijkt dus uit het gegeven dat het automatisch makkelijker is voor jezelf te kiezen dan voor een ander.
2. Zelfbescherming: Het tweede wat de satan graag doet is een wig drijven tussen mensen. Van nature staat dus de ik-blik aan. Ook als je bedreigd wordt. Gingen Adam en Eva niet vingerwijzen naar elkaar toen God vroeg wiens schuld het was? Subtiel hoe vaak we eerst aan onszelf denken wanneer het schip vergaat. Zeker in deze tijd als angst zich weet te nestelen in onze harten. Als jij alleen blijft met je angst, is de kans groot dat je uit zelfbescherming egocentrischer gaat leven en vergeet te doen wat Jezus van je vraagt. En wat zijn we soms wraakzuchtig als je je beledigd voelt. Je natuurlijke houding is dan vaak niet om de ander het goede te blijven wensen. En hoewel Petrus ons leert om haat met liefde te beantwoorden, negativiteit met goedheid en laster met zegen, denk ik toch dat de meesten andere emoties ervaren bij dit soort zaken. Meestal wil mijn ziel zo snel mogelijk de ophaalbrug omhooghalen en de verdediging opstellen. De deur dichtdoen bij conflicten is vaak makkelijker. Conflictvermijders als we vaak zijn, zijn daarmee de beste relatiebestrijders.
3. Zelfkastijding: Het derde wat de duivel doet is rechter en aanklager zijn. Jij moet het waarmaken bij God, of waarmaken voor je omgeving. Zo niet, dan ben je een mislukkeling. Recent nog sprak ik iemand die tegen zijn grenzen oploopt omdat hij altijd op eigen kracht alle balletjes probeert hoog te houden. Waar komt dat vandaan dat we alles moeten kunnen en alles zelf moeten doen? Is dat niet een stem die tegen ons zegt dat je niet je zwakte moet tonen, dat je altijd je mannetje moet staan? Waar komt die stem vandaan die zegt dat het nooit genoeg is en dat je pas liefde waard bent als je het verdient? Zo duwt de duivel ons weg in een isolement van God en medemens weg in een wereld van zelfkastijding. Ik moet het waarmaken anders ben ik het niet waard. Vooral niet praten over je zwakten, want daar wordt je op afgerekend.

Zelfzucht, zelfbescherming en zelfkastijding zijn de instellingen van ons hart waarmee een mens van nature ‘s morgens wakker wordt. Automatisch zit je in het kamp van de Boze. Petrus leert ons hier dat we van nature op verliezen staan omdat onze vijand sterker is. De satan gaat rond als een leeuw. Een jachtdier die uit is op prooi. En aangezien wij vaak worden vergeleken met schapen, kan je ongeveer aanvoelen hoe kwetsbaar we zijn. De Bijbel noemt ons niet voor niets van nature slaven van de zonde. Dat wil zeggen: van nature laten we ons leiden door onze ik-blik. Maar slaven zijn nog geen marionetten. Je hebt wel degelijk een keuze, om met een andere apostel te spreken:

Jakobus 4:7 NBV ⁷ Onderwerp u dus aan God, en verzet u tegen de duivel, dan zal die van u wegvluchten.

Een sterkere bondgenoot

We mogen vluchten naar de meest trouwe Bondgenoot: de God van alle genade. Het goede nieuws dat Petrus aan het einde van zijn brief meegeeft is dat je ondersteund wordt door een hemelse Bondgenoot en Herder. De duivel mag dan sterker zijn dan wij, maar God is sterker dan deze vijand! Hoor die prachtige woorden uit 1 Petrus 5:

1 Petrus 5:10–11 NBV ¹⁰ Maar al moet u nog korte tijd lijden, God, de bron van alle genade, heeft u geroepen om in Christus Jezus deel te krijgen aan zijn eeuwige luister. God zal u sterk en krachtig maken, zodat u staande zult blijven en niet meer zult wankelen. ¹¹ Hem komt de macht toe, voor eeuwig. Amen.

We hoeven niet zelf te strijden!  Petrus roept de kerk op om te strijden tegen de vijand met een krachtig geloof. Vecht vol overgave! Dat is vechten met Jezus aan je zijde. Sterker nog, krachtig geloof betekent krachtig vastklampen aan God. Want wat is geloof? Geloof is dat ik niet langer op mezelf vertrouw, maar dat ik in alles op God vertrouw. En we mogen God kennen als de God van alle genade. Genade schenkt je de overwinning op zelfzucht, zelfbescherming en zelfkastijding:

• Zelfzucht beantwoordt God met de liefde van Christus. Je hoeft jezelf niet op de eerste plek zetten, God heeft je leven allang in zijn handpalm gegrift. Je bent vrij om lief te hebben.
• Zelfbescherming beantwoordt God met de toekomstige heerlijke luister. God draagt je op handen, defensief leven is niet nodig. Je eigen hachje redden niet van belang. Alleen Gods belofte dat er een veilig Thuis op je wacht mag je bevrijden van alle angsten en nodigt je uit de sfeer van het hemelse huis uit te dragen op deze aarde.
• Zelfkastijding beantwoordt God met genade en hemelse kracht om te strijden. Genade is: er is niets waarmee jij het bij God kan verdienen, maar toch wil Hij je al zijn liefde schenken. Er is geen reden voor perfectionisme, want Jezus heeft het al volbracht!

Zo mogen we strijden vol overgave. We vechten door te schuilen bij onze Hemelse Bondgenoot. We vechten met lege handen die vol zijn van Zijn genade. Daarmee verjagen we de duivel dus die steeds maar blijft zeggen dat jij wat van het leven moet maken, dat jij altijd jezelf moet beschermen tegen medemensen, en die je blijft etteren met gedachten dat je het niet waard bent. En jij mag dan tegen de duivel zeggen: het klopt, van nature ben ik het niet waard maar dat komt omdat ik van nature jouw bondgenoot bent, maar ondanks dat wil God mijn Bondgenoot wezen door berekende eigenbelang te overspoelen met onschatbare zelfovergave aan het kruis, door jouw gebalde vuisten te ontvangen en te beantwoorden met vergeving, door jouw aanklachten, hoe waar ze soms ook zijn, te verscheuren en nooit meer naar te kijken.

Geliefden zo kunt u dus vol overgave vechten, door jezelf vol overgave te geven aan je hemelse Vader. Zijn liefde is het sterkste wapen waarmee jij mag leven.

Amen