Zie, het was goed

NGK Middelharnis https://ngkmiddelharnis.nl
Geliefde gemeente van onze Here Jezus Christus, gasten in ons midden, als u thuis meeluistert, kinderen van God, geschapen naar zijn beeld en daarom waardevol in Gods ogen.
Laat ik beginnen met deze belangrijke vooropmerking. Ik ben geen bioloog die alle ins en outs kent rond de evolutieleer. Ik ben theoloog. Ik studeer over God en wie Hij is, en hoe Hij met ons omgaat en wat dit betekent.
Wat ik van Hem ontdek, zou ik in zekere zin kunnen toetsen aan de wereld om ons heen. Bijvoorbeeld de variatie en complexiteit van de wereld dekt mijns inziens de stelling dat er een Schepper is. Maar God kan ik nooit bewijzen op de manier waarop biologen naar de wereld kijken. Biologen onderzoeken alles wat leeft onder de ozonlaag.
Biologen kunnen daarom niet God zelf onderzoeken. Wel kunnen ze hints zien dat er een Ontwerper is. Er zijn dan ook genoeg christelijke biologen en natuurkundigen. Sterker nog, de natuurwetenschap kwam op vanuit het geloof in God. Juist omdat men geloofde in God die de wereld had geschapen geloofde men in orde en wetmatigheden.
In deze preek wil ik wat handvatten geven om je te helpen in de vragen rond schepping, geloof en wetenschap. Vooral hoop ik dat je na deze preek onder de indruk komt van deze wereld als Gods schepping en dat je God erom prijst.

God sprak, zag en vond het goed

Genesis 1

God spreekt

Om te begrijpen is het goed om eens te letten op de herhaling van woorden. Wat dan opvalt is dat in het begin God steeds aan het werk is. Hij is geen anonieme kracht die maar wat doet ontstaan, maar door zijn spreken zien we dat God persoonlijk betrokken is op wat hij maakt. God sprak en het was er.

God ziet

Het tweede wat opvalt is dat God dan niet meteen doorgaat naar het volgende dat hij maakt. God beschouwt, kijkt eerst wat hij heeft gemaakt. Zoals een kind dat een prachtig LEGO-project bouwt, eerst kijkt wat hij heeft gemaakt, er even mee speelt, voor hij verder gaat bouwen. God kijkt.

 

God vindt het goed

God vindt er ten slotte ook wat van. God vindt het goed. God schept en vindt er vreugde in. Dat is evangelie! Dat is het begin van de wereld. Dit refrein wil ik nu vooral benadrukken. Het laat zien dat de wereld geroepen is, gezien is, geliefd is. Gods vreugde en liefde gingen aan ons vooraf. God sprak, zag en vond het goed! Zeer goed als hij alles nog eens overziet! Voor ons is het zeer belangrijk hiermee te beginnen: de wereld is bedoeld en zeer goed gemaakt.

Intermezzo: geloof of wetenschap?

Ik ontkom er vandaag niet aan om ook wat te zeggen over geloof en wetenschap. Dit komt door de stelling bij velen dat geloof en wetenschap niet samengaan. Ik ben die mening niet toegedaan. De natuurwetenschappen kwamen op vanuit de Reformatie. Vandaag de dag zijn er genoeg christenen die ook wetenschapper zijn.

Eén van die christelijke wetenschappers die mij veel heeft geleerd is John Lennox. Hij was hoogleraar wiskunde aan de vermaarde universiteit te Oxford en is een belijdend christen.

Hij is veel in debat gegaan met zogenaamd nieuwe atheïsten. Dat zijn mensen als Richard Dawkins die claimen dat religie gevaarlijk is en de bron van al het kwaad. Zij beweren dat wetenschap alle vragen vindt op het leven en dat als de wetenschap geen antwoord weet, het niet van belang is.

Lennox gaat daartegen in. Lennox zegt dat er inderdaad niet op elke vraag een antwoord is te geven door de wetenschap. Maar dat is ook niet erg. De wetenschap bestudeert de werkelijkheid zoals die is, maar ze kan in haar methode er niet boven uitstijgen. Hij illustreert dat aan de hand van een voorbeeld.

Laten we ons voorstellen dat tante Matilda een prachtige taart heeft gebakken en dat een aantal topwetenschappers de taart mogen onderzoeken en analyseren.
Ik als ceremoniemeester vraag hen om een uitleg van deze taart, en zij gaan aan het werk. De voedselwetenschapper zal ons vertellen hoeveel calorieën er in deze taart zitten; de biochemicus zal ons informeren over de structuur van proteïnen, vetten enzovoorts. De scheikundige zal ons vertellen over de elementen en hun verbindingen. De natuurkundige zal ons uitleggen hoe de taart bestaat uit allerlei fundamentele partikels. De wiskundige tenslotte zal ons vertellen hoe het gedrag van die partikels uit te drukken is in formules.
Als dit klaar is, weten we vast en zeker heel veel over het wat en hoe van deze taart. Maar wat als ik ze vraag: waarom heeft tante Matilda deze taart gebakken? Dan hoor je geen antwoord. En dat is geen belediging voor al deze wetenschappers. Zij hebben hun werk gedaan. Meer konden ze niet. Maar wetenschap mist een uitleg over de persoonlijke reden.
Wetenschap kan niet de persoonlijke reden ontdekken waarom God de wereld schiep. Dat kan je alleen uit zijn eigen mond horen. Wetenschappers moeten voor de waarom-vraag naar tante Matilda. Matilda heeft een brede glimlach op haar gezicht. Ze had te taart gebakken voor haar zoon die jarig is. Ze is blij dat haar zoon jarig is en maakte deze taart.[1]

Het waarom van iets is een persoonlijke vraag. Er is een persoonlijke reden waarom de wereld bestaat, en de wetenschap kan die niet ontcijferen. Zij moet Gods stem dan horen en serieus nemen die uitleg geeft waarom de wereld er is. (Zie voor meer info: https://tinyurl.com/jclennox)

De stand van zaken is dat het gros van de mensen het bestaan van een God die je persoonlijk kan kennen verwerpt. Mensen die dat proberen te doordenken, blijven niet bij het verdwijnen van God. Ook de zin van het bestaan verdwijnt.

Een citaat dat ik vond bij Tim Keller:
Jean Paul Sartre: Het was waar, ik was het me altijd bewust geweest – ik had helemaal geen “recht” om te bestaan. Mijn komst op de wereld berustte op toeval, ik bestond als een steen, een plant, een microbe […] Er is absoluut geen enkele reden voor het bestaan. (Keller 2011, 141)[2]
Keller die deze verregaande conclusies bespreekt, zei daar het volgende over:
“Ieder jaar met Pasen preek ik over de opstanding (de definitieve weg naar herstel van Godswege). In mijn preek vertel ik mijn sceptische, seculiere vrienden altijd dat zij, ook al kunnen ze niet in de opstanding geloven, wel zouden moeten willen dat het waar was. De meesten van hen zijn begaan met het lot van de armen, met het terugdringen van honger en ziekte, en met de zorg voor het milieu. Toch geloven de meesten van hen dat de materiële wereld door toeval veroorzaakt is (er is geen reden waarom we bestaan) […] Zij vinden het ontmoedigend dat zo weinig mensen om recht en gerechtigheid geven zonder zich te realiseren dat hun eigen wereldbeschouwing (er is geen reden van bestaan) elke motivatie voor een betere wereld ondermijnt.” (Keller 2011, 220-1)

De schepping verkondigt Gods grootheid

Na dit korte intermezzo, heb ik aan de hand van een aantal voorbeelden laten zien dat de waarom-vraag niet door de wetenschap beantwoord zal worden. Dat antwoord kan niet van hen komen omdat zij niet vanuit de natuur kan vinden waarom de wereld bestaat. Daarvoor moet je naar de Ontwerper. Wie geen antwoord wil geven zal uiteindelijk uitkomen bij zinloosheid, of zal een eigen zingeving moeten vinden.

De wereld is gemaakt met een doel. Dat doel moet je niet zoeken in wat bestaat. Je kan immers ook niet aan een auto vragen waarom het gemaakt is. Dat doel vind je pas als je de eigenaar ervan spreekt, of de fabrikant. Hoeveel te meer geldt dat niet voor de wereld waarin we leven?

Als we de Psalmen zien die over de Schepping zingen, dan proef je de verbazing en de verwondering om alles wat bestaat. Uiteindelijk was de wereld daarvoor gemaakt. Dat je alles wilt benoemen wat je ziet. Dat je net als God kijkt, echt kijkt en onder de indruk raakt. Onder de indruk van de kolibrie die meer dan 2000 kilometer aflegt en toch elk jaar naar dezelfde boom terugkeert. Instinct? Ja. Daarom minder wonderlijk? Nee! Raak onder de indruk van bloemen, planten en bomen. Is hun groei te onderzoeken en te verklaren? Ja! Is het daarom minder mooi? Natuurlijk niet. Sterker nog, hoe meer ik ontdek, hoe mooier het wordt. Waarom zijn bloemen eigenlijk mooi? Als de wereld slechts het gevolg is van toeval, waarom is er schoonheid? Voor Charles Darwin waaraan de evolutietheorie toegeschreven wordt was dat op den duur die schoonheid een vreselijke frustratie. Een pauwenveer was aan de ene kant zo ontwikkeld omdat het mannetje dan aantrekkelijker was, maar voor zijn overlevingskansen was dit verenpak nu bepaalt niet handig. Bij Darwin verdween de verwondering. Het ultieme doel waarom de wereld bestaat, om God erom te bewonderen.

Ach mens, zie, en zie dat het goed is. De geur van regen, of pas gemaaid gras. De lach van je vrouw, mollige beentjes van je baby, de woordenschat van je kind, de humor van je man, de rimpels die getuigen van het geleefde leven, de knokige handen van iemand die een leven lang gewerkt heeft.

Hoe meer ik ontdek dat de wereld uit Gods hand is. Hoe meer ik ontdek dat die wereld goed gemaakt is, hoe meer ik onthaast en oog krijg voor zoveel detail. Waarnemingen te over.

Kijk, en en zie het was goed. Dat is de taal van de Psalmen. De Psalmen leren ons wat het passende antwoord is van ons mens, naar God de Schepper:

Psalmen 19:1

De hemel verhaalt van Gods majesteit, het uitspansel roemt het werk van zijn handen,

Psalmen 8:3–4

Zie ik de hemel, het werk van uw vingers, de maan en de sterren door u daar bevestigd, wat is dan de sterveling dat u aan hem denkt, het mensenkind dat u naar hem omziet?

Psalmen 145:4

Laat geslacht na geslacht van uw schepping verhalen, uw machtige daden verkondigen.
Nicodemus van de Heilige berg, een orthodox theoloog drukte het zo uit:
‘Telkens wanneer je in Gods schepsels iets moois en aantrekkelijks ziet, sta er dan niet alleen stil bij heb, maar als je hen voorbij gaat, richt je gedachten dan op God en zeg: O God, als Uw schepselen al zoveel schoonheid, verrukking en vreugde zijn, hoe oneindig veel voller van schoonheid, verrukking en vreugde bent Uzelf dan, Schepper van het al?’ [3]
Schitterend!!!
Nu ik zo onder de indruk ben van die schoonheid, verrukking en vreugde, word ik ook verdrietig bij de afbraak van zoveel schoonheid. De wereld vandaag is ook zo lelijk, zo afgrijselijk en troosteloos geworden. Precies daarom staan schepping en avondmaal zo dicht bij elkaar. Vandaag aan het avondmaal doet het mij verlangen naar herstel, naar terugkeer naar mijn Oorsprong.
Vandaag gedenken we dat het Woord dat ons eens ten leven liep, later Woorden van lijden en dood schreeuwde. Liefde slaat diepe wonden. Wonden van Jezus wijzen op Gods liefde voor ons. De Heer Jezus gaf de wereld de schoonheid van Gods liefde terug.  De verrukking om een wereld dat barst van variatie. De vreugde dat wij niet zonder reden zijn, maar door Gods liefde leven. Jezus schonk door zijn offer ons de zin van dat oorspronkelijke leven terug.
God, wat bent u goed!
Amen
[1] Lennox, John C. God’s Undertaker. Has Science Buried God? Oxford: Lion Books, 2009, 41.

[2] Keller, T. (2011). In alle redelijkheid. Christelijk geloof voor welwillende sceptici. Franeker: Van Wijnen.
[3]Voskamp, A. (2017). Duizendmaal dank. Zoek het ware leven waar het te vinden is: recht onder je neus. Franeker: Van Wijnen.